Tiroid Hastalıklarında Beslenmenin Önemi

Uzm. Dyt. Ceren Günday

‘Tiroidim yüzünden kilo vermekte zorlanıyorum’ danışanlarımın çoğundan duyduğum bir cümle. Diyetisyenler olarak tiroid hastalıklarına artık çok sık rastlıyoruz ve en merak edilen konulardan biri de tiroide özel bir beslenme şeklinin yani ‘Tiroid Diyeti’nin olup olmadığı.

Tiroid nedir?

Tiroid bezi, boynun ön kısmında yer alan, soluk borusunun (trakea) etrafına sarılı küçük bir organdır. Tiroid küçük olmasına rağmen endokrin sistemde önemli görevlerinin yanı sıra salgıladığı hormonlar ile kalp de dahil olmak üzere vücuttaki hemen hemen her organı etkiler.

Tiroid bezi düzgün çalışmadığında, vücuttaki tüm fonksiyonlar etkilenir. Tiroid hormonları kilo, vücut ısısı, kas gücü ve hatta ruh halini bile kontrol etmeye yardımcı olurlar. Kanda yeterli miktarda tiroid hormonu yoksa, vücutta meydana gelen birçok işlev yavaşlar. Çok fazla miktarda salgılanan hormon sonucunda ise, birçok vücut fonksiyonu normale göre hızlanır.

Tiroid bezinin normalden fazla miktarda tiroid hormonu üretmesi sonucu hipertiroidizm, az tiroid hormonu üretmesi sonucu ise hipotiroidizm tablosu ile karşılaşırız. Her iki durumda da ciddi sağlık sorunları ile karşılaşabilir. Hastalık durumunda ise bir uzman tarafından tedavi planlanması gerekir.

Tiroid hormonları; T3, T4 VE TSH Nedir?

Tiroid bezi , beyindeki hipofiz bezi adı verilen bir bez tarafından kontrol edilir. Tiroid uyarıcı hormon (TSH) hipofiz bezinde üretilir ve kan dolaşımındaki T4 ve T3 dahil olmak üzere tiroid hormonlarının dengesini düzenler.

Tiroid bezinden iki türlü tiroid hormonu salgılanır. Bunlardan daha fazla salgılananı T4, daha az salgılananı ise T3 hormonudur. Hücrelere giren ve etkili olan hormon T3 hormonudur; T4 hormonu hücreye girmez.

Kan tahlillerinde T3, T4 ve TSH genellikle tiroid hormonu dengesizliğini kontrol etmek için bakılan ilk parametrelerdendir.

Tiroid hastalıklarında kilo yönetiminin önemi, neden kilo veremiyorsun?

Tiroid hastalığı, özellikle hipotroidi durumunda kilo vermek bir mücadeleye dönüşebiliyor. Hipotiroidizm (tiroid hormonu yetersizliği) metabolizmayı yavaşlatır ve sağlıklı bir beslenme planı ve egzersizle bile kilo vermek zorlaşabilir. İşte bu noktada kilo yönetimini sağlamak çok daha önemli hale geliyor.

Sağlıklı beslenme ya da diyet sürecinde önemli olan sadece neyi yiyip neyi yemeyeceğinizi bilmek değil, aynı zamanda ne zaman ve nasıl (pişirme yöntemi v.s) yiyeceğinizi de öğrenmektir.

Tiroid hastalığı sürecinde, egzersizi rutin hale getirmek, bol sıvı tüketimi, ilaç dozunun ayarlanması ve uyku kalitesi de kilo verme sürecini olumlu etkiler.

Tiroid hastalığı başlangıç seviyesinde olsa bile metabolizmayı önemli ölçüde yavaşlatabilir. Bunun nedeni, triiyodotironin (T3) ve tiroksin (T4) tiroid hormonlarının sindirim ve metabolizmadan sorumlu olmasıdır. T3 ve T4'ün düşük olması, vücuttaki kalori yakma oranı ve metabolizma hızının düşmesi anlamına gelir. Sonuç kilo alımı ve alınan kiloların verilmesinde zorluk yaşanmasıdır.

T3 ve T4'teki dengesizlikler ayrıca vücutta tuz ve su birikmesine yol açabiliyor ve ödem nedeniyle de tartıda gördüğümüz kilolarda artış meydana gelebiliyor.

Ceren Günday
İstanbul

Bilgi Al Firmayı İncele ►

Tiroid hastaları ne yemeli?

Kendi başına bir "tiroid diyeti" maalesef ki yok, ancak tiroid fonksiyonu düşükse kilo vermeye yardımcı olabilecek belirli beslenme kurallarını sizler için sıraladım.

Günlük Lif Alımınızı Arttırın!

Fasulye, kepekli tahıllar ve çilek gibi lif açısından zengin besinleri tercih etmek, hipotiroidi olan biri için kilo yönetimi tokluk ve sağlık yararı açısından çok etkili olacaktır.

Lif açısından zengin besinler daha hızlı doymanıza ve daha uzun süre tok kalmanıza yardımcı olur. Lifli besinleri sindirmek daha uzun sürdüğü için, tokluk hissini arttırır. Bu durumda uzun vadede kilo vermenize yardımcı olabilir.

Lifli besinler kabızlığı önlemeye yardımcı olur: Hipotiroidizm sindirimi yavaşlatarak kronik kabızlığa neden olabilir. Lif alımını artırmak, bağırsak hareketlerini düzenlemenize yardımcı olabilir.

Lif, kolesterolü düşürmeye yardımcı olur: Hipotiroidizmi olan kişilerde kolesterol seviyeleri yükselebilir. Lif açısından yüksek bir diyet, kolesterol seviyesi açısından faydalı olacaktır.

Yüksek Kaliteli Proteinleri Seçin!

Protein açısından fakir diyetler tiroid fonksiyonunu azaltabiliyor. Günlük yeterli protein almak, hipotiroidizmle savaşmaya yardımcı olacaktır.

Proteinden zengin bir diyet metabolizma hızını arttırmaya ve açlığı azaltmaya yardımcı olur. Kaliteli proteinin kalori yakımına ve aşırı yeme isteğine karşı etkili olduğunu artık çoğu bilimsel araştırma gösteriyor.

Sağlıklı Yağları Tercih Edin!

Kızartılmış gıdalar ve işlenmiş yağlar gibi sağlıksız yağ kaynaklarından kaçınmak önemli. Öte yandan, hipotiroitte sağlıklı yağlar diyetin önemli bir parçası olmalı.

Bazı sağlıklı yağ içeren besinler:

-Somon ve ton balığı gibi soğuk su balıkları

-Keten ve chia gibi tohumlar

-Brezilya cevizi gibi kuruyemişler

Lif ve protein gibi, sağlıklı yağlar da daha uzun süre tokluk sağlar. Ayrıca açlık hormonlarının da dengede olmasına yardımcı olabilir.

Sağlıklı yağlar aynı zamanda önemli besin maddeleri de içerir. Özellikle Brezilya cevizi, sağlıklı tiroid fonksiyonu için gerekli olan selenyum açısından zengindir.

Bu Besinlerden Kaçının!

Bazı sağlıklı yiyecekler tiroid fonksiyonu yavaşlatabiliyor ve kilo vermeye engel olabiliyor. Bu duruma sebep olan ise aşağıda sıralanan besinlerde bulunan guatrojen adı verilen bileşik.

Guatrojenik besinler:

• Beyaz lahana,

• Brokoli • Karnabahar,

• Brüksel lahanası,

• Kanola yağı,

• Kara lahana,

• Yer lahanası (kıvırcık lahana, alabaş),

• Darı (ak darı),

• Şeftali, • Yer fıstığı,

• Armut,

• Kırmızı turp,

• Şalgam,

• Soya,

• Ispanak,

• Çilek,

• Tatlı patates

Bu yiyecekler, pişmiş olarak ölçülü şekilde tüketilebilir. Ancak büyük miktarlarda yememeye dikkat edilmelidir.

Soya guatrojen içermesinin yanı sıra soya, tiroid ilaçlarının etkinliğini azaltabiliyor. Katı bir vejetaryen veya vegan diyeti uygulayan tiroid hastası birinin bu konuda dikkatli olması önemli.